در این مطلب 15 نشانه کمبود ویتامین و مواد معدنی را شرح می‌دهیم.

 **کرامپ‌های عضلانی و درد در انگشت‌ها پشت ساق و کف پاها

 اگر بدون دلیل خاصی دچار کرامپ و گرفتگی در ناحیه پشت ساق پا، انگشت‌ها یا کف پا می‌شوید، احتمال دارد‌ دچار کمبود کلسیم، پتاسیم یا منیزیم شده باشید. افرادی که زیاد ورزش می‌کنند بیشتر دچار این قبیل کرامپ‌ها می‌شوند. برای مقابله با این مشکل لازم است ‌ مصرف میوه‌هایی مانند گیلاس، سیب، انگور، موز و همچنین سبزیجات سبزبرگ را افزایش دهید.

 **شکاف در گوشه لب‌ها

 اگر متوجه ترک و شکاف در گوشه دهان خود شده‌اید، به فکر افزایش جذب ویتامین B باشید. چون این مشکل ممکن است ناشی از کمبود ویتامین‌هایB2 ،B3 و 12 B باشد. علاوه بر این ترک گوشه دهان شاید ناشی از کمبود آهن و روی (زینک) باشد.

 این مشکل اغلب در بین گیاهخواران و همچنین افرادی که تغذیه‌شان متناسب با وضع بدنی‌شان نیست بیشتر بروز می‌کند. برای رفع این مشکل می‌توانید هر هفته ماهی و مرغ بیشتری مصرف کنید. گیاهخواران می‌توانند برای جبران کمبود ویتامین B حبوبات، بادام زمینی و گوجه‌فرنگی ‌بیشتری مصرف کنند.

**احساس خستگی زیاد

 اگر هر شب کافی می‌خوابید، اما در طول روز احساس خستگی زیادی می‌کنید، احتمالا به کمبود ریبوفلاوین (ویتامین B2) مبتلا هستید. بنابراین لازم است‌ مصرف محصولات لبنی، تخم‌مرغ یا گوشت‌های کم‌چرب مانند بوقلمون و... را بیشتر کنید.

**خواب‌رفتن و کرخی دست و پا

 اگر مدام دست و پایتان خواب می‌رود یا این‌که در قسمت‌های انتهایی بدن (انگشتان دست و پا) احساس سوزش و گزگز دارید به این معنی است که شدیدا مضطرب یا افسرده شده‌اید، اما اگر روحیه‌تان خوب است و مشکل خاصی ندارید، احتمالا دچار کمبود اسیدفولیک و ویتامین‌های B6 و B12 شده‌اید.

برای جذب هرچه بیشتر این ویتامین‌ها سبزیجاتی مانند چغندر، مارچوبه و اسفناج مصرف کنید. علاوه بر اینها می‌توانید از تخم‌مرغ نیز برای افزایش این ویتامین‌ها استفاده کنید.

**جوش‌های قرمز کوچک در پشت، ران‌ها‌ بازوها و گونه‌ها

‌ اگر متوجه شده‌اید ‌ برخی از قسمت‌های بدن‌تان مانند ران‌ها، بازوها، گونه‌ها و پشت‌تان دچار جوش‌های قرمز کوچکی می‌شود، احتمال دارد‌ دچار کمبود ویتامین‌های A،D و همچنین اسیدهای چرب شده‌اید. برای مقابله با این جوش‌های ریز مزاحم مصرف مواد غذایی سالم مانند سبزیجات رنگی را در اولویت بگذارید.

 سبزیجات برگ‌دار و سبزیجات نارنجی و زردرنگ حاوی ویتامین A قابل‌توجهی هستند. توجه داشته باشید که ماهی آزاد نیز جزو منابع سالم اسیدهای چرب ضروری‌‌ بدن است. توصیه می‌کنیم از مصرف قارچ، ماهی ساردین و گوجه‌فرنگی نیز غافل نشوید و هر روز به مدت پانزده دقیقه در معرض نور آفتاب قدم بزنید.

 **افسردگی

 عوامل متعددی برای ابتلا به افسردگی وجود دارد. یکی از این عوامل کمبود ویتامین D است. نتایج پژوهشی که سال 1998 انجام شده‌، نشان می‌دهد افرادی که در طول زمستان مکمل ویتامین‌D دریافت می‌کنند از بقیه افراد روحیه بهتری دارند و کمتر در معرض افسردگی قرار می‌گیرند.

 فرقی نمی‌کند در چه فصلی از سال قرار دارید؛ حتما به فکر جذب ویتامین D بیشتری باشید. در فصل زمستان به دلیل کاهش نور خورشید این مشکل رواج بیشتری دارد. در نتیجه بهتر است با مشورت پزشک مکمل مصرف کنید.

 **ریزش موی شدید

 ریزش موی زیاد ممکن است ناشی از کمبود بیوتین (از خانواده ویتامین B) باشد. این نوع کمبود، بویژه در بین ورزشکارانی که به تخم‌مرغ خام علاقه‌مند هستند، دیده می‌شود. تخم‌مرغ خام حاوی پروتئینی به نام «آویدین» است که مانع از جذب بیوتین می‌شود. بنابراین راه‌حل مشکل ساده است؛ از مصرف تخم‌مرغ خام بپرهیزید. اگر نمی‌توانید این عادت را ترک کنید مصرف سبزیجاتی مانند گل‌کلم یا قارچ را افزایش دهید و مصرف ماهی آزاد و میوه‌هایی مانند موز و تمشک را در اولویت برنامه غذایی‌تان قرار دهید.

**اختلالات دید شبانه

 اگر شب‌ها و در تاریکی دیدتان دچار مشکل می‌شود، احتمالا به کمبود ویتامین A مبتلا هستید. حتما می‌دانید که هویج برای تقویت قوه بینایی مفید است. این سبزی نارنجی و پرطرفدار سرشار از بتاکاروتن است که پیش‌ساز ویتامین A محسوب می‌شود و در تقویت قوه بینایی نقش مهمی دارد.

 **بی‌اشتهایی

 عوامل متعددی در بی‌اشتهایی دخالت دارند، اما در برخی موارد کمبود بیوتین ممکن است عاملی برای از دست دادن اشتها باشد. البته باید بدانید این نوع کمبود ویتامین بندرت بروز می‌کند. مصرف مکمل‌ها شما را از این کمبود نجات می‌دهد. البته می‌توانید با مصرف بادام، تخم‌مرغ، حبوبات و همچنین توت‌فرنگی و تمشک مشکل را رفع کنید.

 **حالت تهوع، یبوست و نفخ

 کمبود ویتامین B12 بسختی قابل‌شناسایی است، چون بدن میزان زیادی از این ویتامین را ذخیره می‌کند. حالت تهوع، یبوست و نفخ شکم جزو علائمی است که خبر از کمبود ویتامین B12 می‌دهد. این ویتامین در جگر، قلوه، بوقلمون، ماهی تن و... وجود دارد.

 **خونریزی لثه‌ها و زخم‌هایی که میلی به بهبود ندارند

 اگر متوجه شده‌اید‌ لثه‌هایتان دچار خونریزی می‌شوند و زمانی که قسمتی از بدن‌تان زخم می‌شود میلی به بهبودی ندارد، احتمالا دچار کمبود ویتامین C هستید. مصرف روزانه 10 میلی‌گرم ویتامین C برای پیشگیری از بروز کمبود ویتامین C و ابتلا به بیماری اسکوربوت کافی است. بی‌شک می‌دانید ‌ پرتقال حاوی این ویتامین است. اما باید بدانید ‌ علاوه‌بر پرتقال، میوه‌ها و سبزیجات دیگری مانند فلفل‌دلمه‌ای قرمز، پاپایا و کیوی جزو منابع اصلی ویتامین C هستند.

 **سردرد و سرگیجه

 سردرد و سرگیجه ممکن است ناشی از عدم جذب نیاسین یا همان ویتامین‌B3 باشد. بیماری پلاگر که با علائمی مانند اسهال، درماتیت و دمانس (زوال عقل) خود را نشان می‌دهد نیز در اثر کمبود شدید ویتامین‌B3 بروز می‌کند. خوشبختانه در جوامعی که مواد غذایی با این ویتامین غنی می‌شود، این بیماری نیز به‌ندرت دیده می‌شود. جگر گاو و گوساله، مرغ و ماهی و ... جزو منابع غذایی ویتامین‌B3 هستند.

**اسهال

 مشکل بیرون‌روی دلایل متعددی دارد، اما اگر بدون علت خاصی و مداوم دچار این مشکل می‌شوید، احتمالا به کمبود ویتامین B9 مبتلا هستید. یکی از منابع این ویتامین دل و جگر مرغ است. اگر علاقه‌ای به این قبیل خوراک‌ها ندارید می‌توانید از جگر گاو یا گوساله و همچنین حبوبات پخته‌شده استفاده کنید.

 **اینسومیا یا بی‌خوابی

 قبل از هر چیزی باید بگوییم‌ کمبود ویتامین B5بندرت دیده می‌شود، اما اگر شما جزو مشتری‌های دائم فست‌فودها و مواد غذایی صنعتی باشید بدن‌تان را در معرض این کمبود قرار داده‌اید. در این صورت احتمال این‌که به بی‌خوابی و مشکلات پوستی مبتلا شوید زیاد است. باید بدانید‌ ویتامین‌ B5 در قارچ شیتک و جگر بره به وفور وجود دارد.

 **خشکی پوست

 خیلی‌ها از خشکی پوست شکایت می‌کنند. دلایل زیادی برای خشکی پوست وجود دارد. درست است که نوع پوست در وهله اول یک مساله ژنتیکی است، اما باید بدانید که کمبود ویتامین‌های A و B نیز ممکن است باعث خشکی پوست شود. بنابراین لازم است‌ مصرف سبزیجات برگ‌دار، آجیل‌ها، غلات و ماهی‌های چرب بخصوص ماهی آزاد را افزایش دهید.

داروهای مکملی که به رفع این مشکل کمک میکنند: ایمیونس، بیوتین، امگا3،سانستول، دونت پاز، آدامل، آیمینواسید، زینک

تهوع حالتی ناراحت کننده است که اغلب نیز به دنبال آن استفراغ پیش می آید. این حالت که با تخلیه محتویات معده همراه است، بسیار آزاردهنده و در صورت ادامه یافتن خطرناک است.

تهوع و استفراغ به خودی خود بیماری نیست، اما می تواند نشانه ای از مشکلاتی دیگر باشد. به عنوان نمونه بیماری حرکت یا دریازدگی، بارداری، درد شدید، استرس عاطفی یاترس، بیماری های کیسه صفرا، مسمومیت غذایی، پرخوری، واکنش به برخی بوهای خاص و حتی برخی مشکلات مغزی می توانند منجر به بروز چنین حالتی شوند.

البته علت استفراغ نیز با توجه به سن فرد متفاوت است. میان کودکان این حالت شاید بیشتر به دلیل عفونت های ویروسی، مسمومیت های غذایی، پرخوری و... ایجاد شود.

گاهی نیز زمان تهوع و استفراغ می تواند نشان دهنده علت آن باشد. مثلاً وقتی کمی بعد از غذا خوردن این حالت شروع می شود، می توان به مسمومیت های غذایی، التهاب معده و... شک کرد. البته حالت تهوع و استفراغ یک تا 8ساعت پس از صرف غذا هم ممکن است به علت مسمومیت باشد.

? استفراغ خطرناک است؟

استفراغ به طور معمول بی خطر است، اما می تواند نشانه مشکلی جدی تر باشد که بنابراین به رسیدگی و کنترل نیاز دارد. یکی از مشکلات شایع در این زمینه کم شدن آب بدن است. البته این مشکل میانبزرگسالان کمتر دیده می شود، چون آنها با توجه به نشانه های کم آبی بدن (احساس تشنگی یا خشکی لب ها) از بروز مشکل جلوگیری می کنند، اما کودکان بیشتر در معرض این مساله قرار داشته و از این رو باید به آنها بیشتر توجه شود. خانم های باردار نیز باید این مشکل را جدی گرفته و با پزشک متخصص خود در این زمینه مشورت کنند.

? مراجعه به پزشک

چنانچه حالت تهوع و استفراغ چند روز ادامه پیدا کرد باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود. همچنین اگر با درمان های معمول خانگی شرایط بیمار بهبود نیافت، احتمال کم شدن آب بدن وجود داشته یا آسیبی جدی به او وارد شده است نیز مراجعه به پزشک را فراموش نکنید.

توجه داشته باشید در مورد نوزادان و کودکان زیر 6 سال باید بیشتر دقت کنید؛ اگر این حالات حتی تنها چند ساعت ادامه یافت نیز وقت را از دست نداده و به پزشک مراجعه کنید.

همچنین اگر در استفراغ خون وجود دارد، سردرد شدید یا گرفتگی گردن، ضعف، گیجی یا کاهش هوشیاری نیز همراه با این حالات است سریع و به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنید.

درد شدید در ناحیه شکم، تب و اسهال نیز می تواند از دیگر علائمی باشد که به مراجعه اورژانسی به مراکز درمانی نیاز دارد.

? درمان

برای درمان استفراغ و حالت تهوع مایعات خالص بنوشید و به طور تدریجی مقدار آن را افزایش دهید. بهتر است تاوقتی حالت استفراغ خوب نشده از غذاهای جامد استفاده نشود. در صورتی که این حالت به دلیل بیماری خاص یا دارویی خاص ایجاد شده، نیز با نظر پزشک اقدامات لازم را انجام دهید.

? پیشگیری

از آنجا که تهوع و استفراغ مشکلاتی ناراحت کننده است، بهتر است از بروز آن پیشگیری کنیم. این کار هم با شیوه هایی ساده ممکن است. به عنوان مثال شاید بهتر باشد به جای 3 وعده غذا با حجم زیاد، وعده هایی کوچک تر و در دفعات بیشتر انتخاب کرده و به آهستگی آنها را بخوریم. همچنین غذاهایی که هضمشان سخت است نیز بهتر است کمتر استفاده شوند.

? حالت تهوع بدون استفراغ

زمانی که احساس کردید این حالت به شما دست داده است، می توانید از استفراغ پس از آن پیشگیری کنید. به عنوان مثال می توانید مقدار کمی از مایعات شیرین و ملایم مانند آبمیوه هایی که البته اسیدی نباشند بنوشید.

همچنین خوب است در این شرایط در حالت نشسته یا دراز کشیده ـ اما در موقعیت صحیح ـ کمی استراحت کنید. چون فعالیت داشتن حالت تهوع را بدتر کرده و می تواند منجر به استفراغ شود.

در نهایت بهتر است در صورت ادامه یافتن چنین حالاتی مراجعه به پزشک را نادیده نگیرید.

داروهای مفید برای درمان حال تهوع: دومپریدون، اپرپیتانت. داروهای گیاهی ضد تهوع: زینتوما